|
*
Persoonlijk
*
Uitvaartbegeleiding
*
Kind en Rouw
*
Bijzondere ervaringen rond streven
en dood
*
Boekjes
*
Kind und Trauer
*
In Memory of
*
Media
*
Contact
Corrie
Wolters
mobiel:
06-55960794
e-mail:
welkom@corriewolters.nl
|
Radio interview:
De
Ochtenden 9.00-10.00 uur, EO horen zien geloven.
|
Als u op de tekst hierboven klikt hoort u het tien-minuten durende interview, dat is uitgezonden is op 18 april 2007.
Tijdens dit interview, dat gemaakt werd op begraafplaats 't Groenedael te
Almelo, kon ik vertellen over enkele uitvaarten waarbij geloof in een leven na
de dood een rol speelde - zonder dat zowel de overledene als de nabestaanden
naar een kerk gingen. Om bij hun manier van geloven aan te sluiten zodat zij
verder kunnen is boeiend en vaak heel ontroerend tegelijk. |
Uit
'Trouw'
van 18 januari 2008
De Verdieping: Over religieuze
ervaringen |
'Twintig jaar geleden, op een
zaterdagmiddag zag ik plotseling mijn zusje dat op haar
39ste overleden was, opgebaard in haar kist, midden in
de kamer. Langzaam richtte ze zich op. Ze zag er
hartstikke gezond uit, stralend, ze gaf licht. Toen
loste ze op. Ik dacht: het gaat goed met je. "
Was u niet stomverbaasd?
„Op de een of andere manier was het
vertrouwd. Ik heb nooit in een religieus systeem gepast,
veel meer voel ik daarachter een sfeer, waar ik
vertrouwd mee ben. Het terugzien van mijn zusje paste
daarin.
Op de lagere school had ik al vaak een
gevoel van ruimte en licht. Maar toen ik de kapelaan
vroeg waarom meisjes geen misdienaar mochten worden,
keek hij alleen maar naar me met een blik van ’dat je
dat niet snapt’. Ik was graag theologie gaan studeren,
maar ook dat mochten meisjes niet. En ik heb nooit
begrepen waarom."
Is dat nog goed gekomen?
„Ik ben in mijn latere leven hbo-theologie gaan doen,
pastorale variant. Ik was speciaal geïnteresseerd in
non-conformistische mystici en ketters. Ik heb ook geen
kerkelijke erkenning gezocht, maar ben voor mezelf
begonnen, als begeleider van uitvaartplechtigheden.
Ik deed altijd veel kerkelijk
vrijwilligerswerk. Maar dat trok ik niet meer. Het kan
niet gaan om al die regels, maar veel meer om wat er
achter zou moeten zitten. Soms mogen nabestaanden niet
hun favoriete muziek in de kerk draaien. Ik trek me daar
niets meer van aan. Ik zou ook geen standaard kerkelijke
plechtigheid kunnen houden. Het zou al snel routine
worden. Ik heb maar één regel - en die luidt: 'zíj
moeten afscheid nemen, en zij moeten verder. Iedere mens
heeft een eigen verhaal, en daar wil ik recht aan
doen.'
Laatst vroeg de koster van mijn vroegere
kerk of ik een uitvaart wilde doen. Ik kon niet op die
dag, had al een andere plechtigheid. Maar het zou ook
zeker problemen geven, omdat ik me niet aan de regels
wil houden.
Wat gelooft u over de dood en waarop
baseert u dat?
„Volgens een parapsychologisch instituut
ervaart een kwart van de rouwenden contact met de
overledene, volgens mij is het wel tweederde. Ik ben die
verhalen gaan verzamelen, en ik heb het zelf ook nog een
paar keer meegemaakt.
Twee jaar geleden met mijn vroegere
lerares Duits, waar ik zo af ten toe nog contact mee
had. Op een ochtend werd ik wakker. Of ik mijn ogen open
of dicht had, weet ik niet meer. Maar ik zag haar
achterin een taxi zitten en zwaaiend wegrijden. Later
hoorde ik dat ze op dat moment was overleden.
Toen ik de uitvaart zou doen voor een
jongen die zichzelf het leven had genomen, rook het die
ochtend heel erg naar sigaretten in mijn huiskamer,
terwijl daar nooit gerookt wordt. Na de uitvaart vroeg
ik de achtergebleven vriend of Kees rookte. Hij
antwoordde: ’als een schoorsteen’, en hij voegde eraan
toe dat Kees zich ook al op meerdere manieren bij de
familie had gemeld. Die hebben toen gezegd: ’Wij
respecteren de beslissing die je hebt genomen, hoe
jammer we het ook vinden. Maar wij kunnen je hier niet
meer helpen. Zoek daar waar je nu bent naar hulp -
het is er zeker.'
Ik ging veel lezen over
bijna-dood-ervaringen. Het is allemaal zoveel groter dan
we ons kunnen voorstellen. In ieder geval weet ik: het
einde van mijn denkvermogen is niet het einde van de
werkelijkheid.
Ik vond bevestiging van mijn vermoedens
in de theorie over de ’non-localiteit van het
bewustzijn’. De hersenen zijn zo gezien een schakel
tussen bewustzijn en lichaam, een soort
televisieontvanger. Zet je die uit, dan gaan de
programma’s gewoon door."
Beschermt dit geloof u tegen doodsangst?
„Ik zit op het moment goed in mijn lijf.
Nu voel ik geen angst. Maar ik durf niet te voorspellen
wat er gaat gebeuren als de dokter zegt dat het over een
paar maanden voorbij is. Helemaal als er nog een
lijdensweg inbegrepen is. Soms ben best ik een beetje
benieuwd, maar ik vraag me af of ik ’m niet stiekem
toch zou knijpen." |
Ter gelegenheid van de presentatie van mijn
boek op 18 juni 2009 stond in Twenth Ruiten Drie het volgende interview:
Ervaringen rond sterven en dood
|
ALMELO - Om ze niet te vergeten en als herkenning
voor nabestaanden schreef zij ze op. De Almelose Corrie Wolters verzorgt
uitvaartplechtigheden en hoort in haar werk veel verhalen van nabestaanden
die aangeven dat het leven groter is dan dit leven.
Ze bundelde deze persoonlijke verhalen in haar boek Ervaringen rond sterven en dood dat
op 18 juni werd gepresenteerd.
Een voorbeeld:
Een ernstig zieke vrouw ziet een paar keer haar overleden man heen en weer voor
het huis lopen. Omstanders die zien dat er iets in het licht verandert als zij
bij een stervende zitten of een bepaalde glans op het gezicht zien van een
stervende. Of een stervende die strak naar iets blijft kijken op het moment dat
hij overlijdt. Achterblijvenden die gestorvenen terug zien. Maar dan op een
fijnstoffelijke manier, minder materieel.
Indrukwekkende verhalen van nabestaanden die Corrie
persoonlijk werden verteld tijdens de bezoeken die ze bracht aan nabestaanden na
een uitvaart. “Omdat het er veel werden, ben ik ze gaan opschrijven. Ook om ze
niet te vergeten.” De verhalen staan eigenlijk symbool voor meer van dezelfde
verhalen die ze vaker hoorde en ook overal op de wereld voorkomen.
“Het maakt deze mensen niet uit of het wel of niet
wetenschappelijk te verklaren is. Het ‘overkomt’ hen en op momenten dat ze er
niet op verdacht zijn.” Bijna Dood Ervaringen zijn een interessante materie voor
wetenschappers. “Meerdere wetenschappers zeggen na onderzoek te hebben gedaan
naar Bijna Dood
Ervaringen dat de hersenen een schakel zouden zijn tussen jou als mens en je
bewustzijn, dus dat daarnaast een buitenlichamelijk bewustzijn kan zijn. Mensen
die beseffen dat er meer is dan dit leven, zijn vaak ook niet bang voor de dood.
En het kan een andere kijk op het leven geven.”
De ervaringen in haar bundel zijn niet alleen van
mensen die een bepaald geloof aanhangen of daarmee zijn opgevoed. "Ik vind het
juist zo mooi dat dergelijke ervaringen niet afhankelijk zijn van status en/of
een godsdienst. Iedereen kan iets dergelijks meemaken. Het past ook wel bij mij.
Ik pas ook niet in een hokje."
Ze omschrijft religieus dan ook als het besef dat
het leven groter is dan dit leven. Haar hele leven is ze al bezig met
diepzinnige vragen. “Vroeger als kind had ik al deze belangstelling. Maar
meisjes mochten vroeger geen theologie studeren.” Nu is ze met haar werk
concreet met deze belangrijke levensvragen bezig. "Het verdriet van nabestaanden
neem ik niet mee, maar wel alles wat zij rond dit sterven en wat eraan
voorafging hebben beleefd en de manier waarop zij tegen het leven aankijken.
Daar geef ik tijdens de uitvaart vorm aan, zodat zij er zich in herkennen en
ermee verder kunnen. En hen die ervaringen hebben beleefd die aangeven dat
'dood' niet zomaar 'dood' is zou ik willen zeggen:
'neem jezelf serieus, ook al heb je verder geen antwoorden'."
Fotobijschrift:
Corrie
Wolters: "Zij die ervaringen hebben beleefd die aangeven dat 'dood' niet zomaar
'dood' is zou ik willen zeggen: 'neem jezelf serieus, ook al heb je verder geen
antwoorden'."
Foto: Harry Broeze |
Uit:
Vrij Nederland april 2003:
Een van de vele
ontroerende uitvaarten die ik mocht doen was die van Marleen.
|
'Het was een van
de warmste dagen van de vorige zomer dat in Epe de twaalfjarige Marleen
werd begraven. Over de begraafplaats schalden de stemmen van Bert
en Ernie. De stoet liep achter een witte kist waarop een vlinder was
geschilderd door Lisette, Marleens zus. Iedereen was gekleed in
vrolijke kleuren en droeg een witte of een roze heliumballon. Aan het
graf sprak uitvaartpastor Corrie Wolters, waarna de ballonnen werden
losgelaten. Moeder Hetty liet zelf de kist zakken, en samen met haar man
Peter en Lisette liep ze niet als eerste weg, maar bleef als laatste
over, om haar dochter te begeleiden naar ‘het land achter de sterren’,
zoals het tijdens de dienst was verwoord.
Marleen leed sinds haar vijfde aan een zeldzame stofwisselingsziekte
waardoor langzaam al haar functies terugvielen. Dus hadden ze lang de
tijd gehad om na te denken hoe het zou moeten gaan wanneer ze zou
overlijden. Niet via de gebaande paden, dat was duidelijk. Zo’n anonieme
aula leek hen een verschrikking. Die sombere sfeer, het idee dat
iedereen daar ligt. En ook de kerk was geen optie. Voor Peter is er niks
na de dood, gaat ‘gewoon het licht uit’. Hetty twijfelt, zoekt. Ze
heeft ‘boeddhistische neigingen’, gelooft wel en niet in reïncarnatie.
'Er moet meer zijn dan alleen dit alledaagse bestaan,' zoals dat
dan heet. Maar in de Bijbel vindt ze geen troost of inspiratie.
Via via kwamen ze in contact met Corrie Wolters. Zij begeleidt jaarlijks
vele uitvaarten, geheel los van de kerk. Vooraf heeft ze intensief
contact met de nabestaanden. Aan de hand van die gesprekken stelt
ze haar toespraken samen en spreekt af hoe de dienst verloopt.
‘Daar is een groeiende behoefte aan,’ zegt Wolters. Dat merkt ze zelf,
en dat krijgt ze ook te horen van grote uitvaartmaatschappijen die
haar zeggen dat haar benadering de toekomst heeft. 'Steeds meer
mensen zijn gevoelig voor het grensoverstijgende maar hebben geen
behoefte aan de traditionele leer van een kerk. Daar prikken de mensen
doorheen. Mensen willen iets dat persoonlijker is, waar ruimte in
zit. En dan kom je uit bij dingen als ‘het land achter de sterren’.
Volgens Wolters heeft negentig procent van alle uitvaarten die zij
begeleidt een religieuze dimensie. Zo ook die van Marleen. 'Afscheid
nemen en zorgen dat het leven door kan gaan - hoe dan ook, dat is
de kern. Als je dat doet door middel van persoonlijke herinneringen die
je in een ritueel vervat, zie ik dat als een religieuze handeling,
maar wel één die uitstijgt boven alle instituties.'
Voor Hetty en Peter is het niet belangrijk of je het nou religieus noemt
of niet. Peter: ‘Marleen heeft nooit kunnen beslissen of ze gelovig was.
Dus wilden we iets doen wat toegesneden was op haar wereld. En dat was
een droomwereld. De laatste jaren kon ze niet meer praten, niet
meer zien, en gingen haar verstandelijke vermogens achteruit. Maar
als we video's opzetten van Sesamstraat, Jip en Janneke, Disneyfilms,
dan genoot ze van de geluiden. Dat herinnerde ze zich. Het was,
ondanks alles, een blij kind.’Het afscheid van Marleen moest zich
afspelen in sprookjesland. En, heel belangrijk, ze wilden alles in eigen
hand houden. Hetty: ‘De bedoeling was te zorgen dat alle gedachten
volledig bij haar waren. Niet zozeer bij ons. Al doe je het uiteindelijk
ook voor jezelf vanuit het idee: wij moeten straks verder, laten we nu
niks overslaan.’ In de loop der tijd kwamen ze erachter dat er heel
veel mogelijk was buiten het geijkte. En dat was een grote
opluchting. Na haar overlijden werd Marleen door Hetty, Lisette en een
goede vriendin zelf gewassen en aangekleed. Daarna werd ze thuis
opgebaard. Peter haalde een koelinstallatie in huis. Hetty: ‘Ze
lag gewoon op haar eigen bed, zoals ze altijd had gelegen: op haar
rechterzij. De traditie is: op de rug liggen. Maar zo was Marleen niet.’
In de dagen erna kon iedereen langskomen en even bij haar zitten. Ze
deden hun uiterste best de sombere sfeer buiten de deur te houden, en
dat lukte aardig.
De dienst vond plaats in hun eigen tuin. Ze huurden
een partytent. Vreemd woord in dit verband, maar zo heet het nou
eenmaal. Met hulp van twee vrienden legde de familie Marleen zelf in
haar kist, met haar knuffels en een paar tekeningen. Ze droegen
haar zelf naar buiten. Daar sprak Corrie Wolters, en ze vroeg de familie
om zes kaarsen aan te steken, die elk stonden voor een aspect van
Marleens karakter. De dienst werd omlijst met liedjes en teksten uit
Marleens favoriete video's, die in de loop der tijd een bijzondere
betekenis hadden gekregen. Een daarvan was ‘Eens komt mijn prins
voorbij’, uit Sneeuwwitje. Hetty: ‘Als Marleen daar naar luisterde, zei
ik vaak tegen haar: ga maar mee met de prins. Je hoeft niet te blijven
voor ons.'Na afloop reed Peter zijn dochter in zijn eigen auto naar de
begraafplaats. In de Fiat die ze vanwege Marleens ziekte hadden laten
aanpassen, volgden Hetty en Lisette met alle bloemen. Er was in de stoet
geen zwarte auto te bekennen. Langzaam rijpte het gevoel dat het zo
genoeg was geweest. Ze hadden alles gedaan wat ze konden. Op één
ding na: Peter ging Marleen nog zelf uitschrijven bij de burgerlijke
stand, iets dat normaal gesproken door de uitvaartmaatschappij wordt
gedaan. Peter: ‘Je geeft je kind daar ook zelf aan, na de geboorte. Dan
wil ik niet dat nu iemand anders het doet.’ Acht maanden later staan
er nog altijd twee ferme torens met vrolijke video's in de huiskamer.
Ter herinnering, niet omdat ze die niet durven weg te halen. Want
het verdriet is groot, maar ze kunnen ermee omgaan, erover praten.
En de manier waarop ze afscheid hebben genomen speelde daarin een grote
rol. ‘Er is nu rust,’ zegt Hetty, zelfs al weet ze nog altijd niet of
ze nou werkelijk gelooft in dat land achter de sterren. ‘Ik hoop het,’
zegt ze. ‘Ik hoopte het altijd al, maar nou hoop ik het voor Marleen.’
Uit: Vrij Nederland april 2003
|
|
|
|
|
|